Już, czy dopiero
Tę kwestię należy pozostawić w gestii zainteresowanych, z nadzieją na obiektywną ocenę działań realizowanych podczas wspierania twórców czterech gatunków sztuki, a to: literatury, malarstwa, fotografii i muzyki. W dniach 5.12-11.12.2024 roku w Gorzowie Wielkopolskim-Długie odbyły się 41. Interdyscyplinarne Warsztaty Artystyczne, podczas których dzięki wspólnemu działaniu uczestników można było poznać pewne wspólne cechy każdego z gatunków, zauważyć przenikanie, a tym samym zrozumieć, na czym polega fenomen ich idealnego wręcz połączenia. Inicjatorami i organizatorami IWA są od lat niezmiennie Czesław Ganda- prezes Robotniczego Stowarzyszenia Twórców Kultury w Gorzowie Wlkp. Honorowy Obywatel Gorzowa Wlkp., muzyk, animator kultury, któremu nie obca jest literatura i plastyka oraz Krystyna Woźniak, poetka i animatorka życia kulturalnego w Gorzowie Wielkopolskim. Po inauguracji w Miejskim Centrum Kultury w Gorzowie Wlkp. przyszedł czas na noc poetów. W Klubie Jedynka MCK popłynęły strofy przybyłych na IWA autorów poezji oraz piosenki. Krótki recital piosenek Edith Piaf przedstawiła Marzena Szumlowska-Śron, a utwory dawne i współczesne zaprezentowała Bożena Związek.
Następnego dnia, przed wyjazdem do Ośrodka Wypoczynkowego Długie uczestnicy odwiedzili szkoły w Gorzowie Wlkp. i przyprowadzili lekcje literackie dla młodzieży. Nawet św. Mikołaj nie był w stanie zakłócić skupienia i zainteresowania młodych literaturą. To podszept dla decydentów, którzy tak bardzo skąpią środków finansowych na tego typu działalność związaną z ambitną sztuką. Następnego dnia plastycy i fotograficy zanurzyli się w przestrzeni miejskiej Gorzowa Wlkp., aby w migawkach „Architektura i ludzie” przedstawić swoją percepcję miasta, natomiast w Ośrodku Wypoczynkowym w malowniczej miejscowości Długie wspólnie rozpocząć wytężone zajęcia indywidualne i w sekcjach: literackiej, plastycznej, fotograficznej oraz muzycznej, do których swoimi słowami podsycił Prezes Stowarzyszenia Pomocy Bliźniemu im. Brata Krystyna społecznik prowadzący działalność charytatywną na rzecz potrzebujących, wykluczonych i dzieci wojny, Augustyn Wiernicki. Pomocnym w działaniu poszczególnych sekcji okazał się także wykład psychologa dr Przemysława Pieczyńskiego na temat „Aby trudne stało się łatwym”.
Już wieczorne spotkanie uczestników „Poznajmy się” potwierdziło, że w przedstawionych wierszach, obrazach, fotografiach i filmach został wykorzystany szeroki wachlarz możliwości, gdyż powoli znikały wszelkie obawy przed otwarciem się na walory otaczającego świata i ludzi. Ogromnym przeżyciem okazał się wyjazd do Dobiegniewa i zwiedzanie Muzeum Woldenberczyków, które powstało w roku 1987 z inicjatywy byłych jeńców Oflagu IIC Woldenberg. Jak dużo jeszcze kart historii zostanie odkrytych, tego nie wie nikt, ale pewne jest, że byli, są i będą badacze, którzy dołożą wszelkich starań, aby dochodzić prawdy o tamtych traumatycznych czasach. Historia jest ważna, ale teraźniejszość prowokuje do dalszych artystycznych działań. Artysta malarz Wojciech Plust uchylił rąbka tajemnicy związanej z twórczością malarską, co zaowocowało pracami uczestników warsztatów plastycznych na wysokim poziomie. On też po mistrzowsku wykonał a capella Arię Miecznika z opery Straszny Dwór, Stanisław Moniuszki. Natomiast prof. dr hab. Paweł Soroka szeroko omówił temat „Literatura i sztuka w przestrzeni czasu”. Pobudzeni do refleksji słuchacze podjęli, trwającą do późnych godzin wieczornych, ożywioną dyskusję.
Niezapomnianych przeżyć dostarczył pobyt w Strzelcach Krajeńskich, gdzie uczestnicy IWA mogli zobaczyć budowle wzniesione w XIII wieku, a to Basztę łupkową i mury fortyfikacji obronnej o długości 1640 m na planie czworokąta, Bramę Młyńską z XIV wieku oraz Basztę więzienną z 36 basztami łupinowymi. Clou wyprawy do Strzelec Krajeńskich okazał się spektakl poetycko-muzyczny w Spichlerzu tutejszego Ośrodka Kultury, gdzie zebranych ciepło powitał jego Dyrektor, Eryk Szurko. „Niebo pękało sierpniem” to wzruszająca poezja Krystyny Woźniak z Gorzowa Wlkp. Retrospekcja Powstania Warszawskiego przeplatana piosenkami z tamtych dni w wykonaniu Marzeny Szumlowskie-Śron,, Jaceka Kostyszaka oraz publiczności.Wielu zaproszonym na spektakl członkom UTW, uczestnikom IWA oraz młodzieży szkolnej, wywołała łzy. O scenariusz, reżyserię i oprawę muzyczną zadbał Czesław Ganda. Oklaski na stojąco potwierdziły prawdziwość i wartość tej poezji.
Podobne zainteresowanie, chociaż już bez ogromu wzruszenia, jednak z niekłamanym podziwem wywołał atrakcyjny pokaz Grażyny Nawrockiej na temat filcowania wełny na sucho i mokro. Makaty, szale, organizery, ozdoby choinkowe, czy breloki na klucze, to tylko część rękodzieła artystycznego tej jakże uzdolnionej artystki. Przyszedł czas na podsumowanie pracy w sekcji literackiej. Uczestnicy tejże wykazali się niezwykłą inwencją twórczą, a należy podkreślić, nie jest łatwo, kiedy prezentowali ekfrazy do obrazów wykonanych przez malarzy. Po raz kolejny potwierdziło się stwierdzenie, że literatura, plastyka i muzyka wzajemnie się przenikają i ze sobą żyją w symbiozie. Działania poszczególnych grup uwiecznione zostały przez filmowców: Krystynę Karcz i Bolesława Polarczyka oraz fotografików: dwóch poprzednich i Sylwestra Turskiego. Ich prace zaprezentowane zostały podczas wieczoru podsumowującego 7-dniowy pobyt na Interdyscyplinarnych Warsztatach Artystycznych w Gorzowie Wlkp.-Długie. Film „Mania” z 1967 roku, opatrzony wierszem Krystyny Woźniak cieszył się dużym zainteresowaniem, a pokaz zdjęć i slajdów z przebiegu IWA przywodził uśmiechy i nieco smutku, bo oto nastąpiło pożegnanie i czas powrotu do domów, ale również nadzieję na ponowne spotkanie za rok. Oby tylko Instytucje Samorządowe i Państwowe odpowiedzialne za kulturę w naszym kraju, włodarze miasta i sponsorzy wykazali nieco więcej wrażliwości na tego typu, jakże pożyteczną i ze wszech miar potrzebną działalność.
autorka tekstu – Marta Pelinko – Rzeszów
zdjęcia wykonali: Krystyna Karcz, Bolesław Polarczyk, Sylwester Turski i Czesław Ganda
Noc Poetów
Noc Poetów w Klubie Jedynka, Filii MCK w Gorzowie Wielkopolskim, odbyła się 05.XII. 2024 r., czyli pierwszego dnia Interdyscyplinarnych Warsztatów Artystycznych. Była nasycona poezją oraz dobrymi emocjami. Święto miłośników literatury i muzyki. Wiersze powodowały wiele wzruszeń wśród obecnych na Nocy Poetów, a to za sprawą różnorodności tematycznej z tomików poetyckich lub napisanych w biegu, z potrzeby chwili.
Zaprezentowali się twórcy z Sekcji literackiej, biorący udział w IWA:
Barbara Marzec z Sosnowca
Zdzisława Gacek z Krakowa
Katarzyna Jarosz Rabiej z Zielonej Góry.
Krystyna Wożniak z Gorzowa Wielkopolskiego
Wiesław Radojewski z Lubina
Marta Palinko z Rzeszowa,
Wnikliwy słuchacz podczas Nocy Poetów zauważy, usłyszy i chociaż po części zapamięta. A może zanuci francuską piosenkę wykonaną przez Marzenę Szumlańską -Śron czy którąś z popularnych polskich piosenek, które usłyszał w wykonaniu Bożeny Związek.
Barbara Marzec – Sosnowiec
zdjęcia wykonali: Krystyna Karcz i Sylwester Turski
Poznajmy się
Na wieczór Poznajmy się zorganizowany dnia 7 grudnia 2024 r. w ramach czterdziestych pierwszych Interdyscyplinarnych Warsztatów Artystycznych
w ośrodku wypoczynkowym nad jeziorem Długie uczestnicy warsztatów z sekcji: plastycznej, literackiej, muzycznej, fotograficznej i filmowej spotkali się w świetlicy przy choince. Spotkanie zainaugurowała piosenka w wykonaniu Bożeny Związek z Sekcji muzycznej, po czym każdy z uczestników z Sekcji plastycznej prezentował przygotowaną przez siebie ozdobę choinkową. Największym poklaskiem ciszyły się ozdoby wykonane przez Teresę Erdmann i Teresę Mikę, które przyozdobiły choinkę w inspirujące ozdoby choinkowe oraz Grażynę Nawrocką z rękodziełem z wełny czesankowej, Wojciech Plust – konsultant Sekcji plastycznej opowiadał o artystycznych sposobach przyozdobienia tradycyjnej choinki. Krystyna Karcz z sekcji fotograficznej przedstawiła fotografię i grafikę komputerową, Tadeusz Związek z sekcji filmowej odtworzył przeźrocza z warsztatów w Torzymiu, Bolesław Polarczyk z sekcji filmowej pokazał film „Ekfrazy z Torzymia”, a Sylwester Turski z sekcji fotograficznej zaprezentował artystyczne zdjęcia z Gorzowa Wielkopolskiego.
Uczestnicy Sekcji literackiej zapoznali obecnych ze swoją twórczością poetycką. Maria Borcz, Barbara Marzec, Krystyna Woźniak, Zdzisława Gacek, Katarzyna Jarosz-Rabiej, Wiesław Radojewski, Janina Gajewska, Marta Pelinko – konsultantka Sekcji literackiej podzielili się wierszami o tematyce świątecznej.
Na zakończenie wieczoru „Poznajmy się” znowu zabrzmiał utwór muzyczny, tym razem w wykonaniu Krystyny Woźniak z Sekcji muzycznej. Zanim Prezes RSTK w Gorzowie Wlkp. Pan Czesław Ganda zaprosił uczestników wieczoru na ciasto i herbatę, wszyscy ruszyli do wspólnej zabawy.
Maria Borcz – Gorzów Wlkp.
zdjęcia : Krystyna Karcz
Oflag IIC Woldenberczyków
Spośród wielu ciekawie zrealizowanych spotkań podczas Interdyscyplinarnych Warsztatów Artystycznych Gorzów Wlkp.-Długie w dniach 5-12.12.2024 roku, ogromne wrażenie na uczestnikach zrobiło zapewne zwiedzanie Muzeum Woldenberczyków (Oflag IIC) z II wojny światowej. Nowoczesny obiekt kryje w swoich murach przejmującą codzienność jeńców z lat 1940-1945, wzbogaconą o eksponaty i pamiątki otrzymane bezpośrednio od tych, którzy tu żyli, ale również od ich rodzin. Wartościowa lekcja historii poprowadzona przez Dyrektorkę Muzeum, Panią Irenę Zmaczyńską w połączeniu ze zgromadzonymi w odtworzonych z archiwalną precyzją izbach rzeczami osobistymi jeńców, takimi jak mundury, drewniaki, przedmioty codziennego użytku, pozwoliły na przeniesienie się w czasie między więźniów obozu jenieckiego i przeżywania tu i teraz.
Oficerowie, podoficerowie, szeregowi, ordynansi deportowani z innych niemieckich obozów w ekstremalnie złych, uwłaczających ludzkiej godności warunkach, spędzili 5 lat. Mieli jednak na tyle własnej godności i samozaparcia, aby za kolczastymi drutami stworzyć przyjacielską, życzliwą atmosferę, która umożliwiła im organizowanie szeroko zakrojonej działalności konspiracyjnej, ale także prowadzenie działalności kulturalno-oświatowej, sportowej, ekonomicznej, etc. Dzięki wielu wykształconym udało się powołać do życia szkołę podstawową, średnią i Uniwersytet, o czym świadczą umieszczone w muzealnych gablotach świadectwa i dyplomy opatrzone nazwiskami absolwentów, ich zdjęciami i datami wydania dokumentów. W kolejnych izbach wyeksponowane są obrazy, rzeźby, drzeworyty więziennych artystów, książki, które czytali, a nawet pisali. I nie są to dzieła traktujące o ich „kiepskim” losie.. Wiele dokumentów, przedmiotów i eksponatów z obozowego życia, jak choćby prawa jazdy, banknoty i monety z ich banku stało się w tym miejscu potwierdzeniem, że nawet w odosobnieniu, w upale i mrozie, niejednokrotnie o głodzie mogą rozwijać się niezwykłe umiejętności organizacyjne i twórcze, które choć na krótko pozwoliły osadzonym zapominać o koszmarze, w którym przyszło im żyć. Targały nimi niepewność jutra, tęsknota, wściekłość, ale i nadzieją, że może kiedyś. I wielu do tego kiedyś dotrwało. Do zakończenia wojny, wyzwolenia.
Aby okazać szacunek do byłych jeńców i miejsca oraz z chęci podziękowania za cenną wiedzę o Oflagu IIC uczestnicy Sekcji Literackiej zaprezentowali program literacko-muzyczny, według scenariusza Czesława Gandy, organizatora warsztatów, animatora kultury z gorzowskiego RSTK. Maria Borcz, Krystyna Woźniak, Barbara Marzec, Katarzyna Jarosz-Rabiej, Paweł Soroka, przewodniczący Krajowej Rady RSTK, Joanna Gajewska, Zdzisława Gacek, Wiesław Radojewski oraz Marta Pelinko – konsultantka literacka zaprezentowali po jednym tematycznie dostosowanym utworze, natomiast w wykonaniu Bożeny Związek i Krystyny Woźniak, w hołdzie dla byłych jeńców Oflagu IIC oraz w podziękowaniu Dyrekcji Muzeum popłynęły pieśni patriotyczne.
Pamiętajmy.
Zdisława Gacek – Kraków
zdjęcia wykonali: Krystyna Karcz, Bolesław Polarczyk, Sylwester Turski i Czesław Ganda
„Niebo pękało sierpniem”
Powiedzieli, że już nie mam ciebie.
Nie dotknę twoich włosów,
Nie opowiem o lękach.
Moja twarz i dłonie skamieniałe.
Każdej nocy pytam Boga
Jak oswoić żałość. …
W ramach XXXXI Interdyscyplinarnych Warsztatów Artystycznych zorganizowanych przez Robotnicze Stowarzyszenie Twórców Kultury w Gorzowie Wlkp., tuż po śniadaniu, w poniedziałek 9 grudnia, udaliśmy się do miejscowości Strzelce Krajeńskie. Celem naszym był udział w wyjątkowym wydarzeniu. Jednak zanim przejdę do sedna sprawy, krótko wspomnę o wyjątkowym miejscu, w którym się znaleźliśmy. Spichlerz w Strzelcach Krajeńskich – zabytkowy budynek zlokalizowany w pobliżu gotyckiej Bramy Młyńskiej – wzniesiony w pierwszej połowie XVIII wieku. Budowla murowana, która ma swoją historię, a obecnie stanowi obiekt, w którym odbywa się działalność Strzeleckiego Ośrodka Kultury. Misją Spichlerza jest ponadto promocja dziedzictwa historycznego, które w gminie Strzelce Krajeńskie jest bardzo bogate.
Jednakże głównym celem naszego wyjazdu do Strzelec Krajeńskich, był udział w spotkaniu autorskim promującym tomik „Niebo pękało sierpniem”. Główną bohaterką tego spotkania była wspaniała poetka – Krystyna Woźniak. Sala widowiskowa w Spichlerzu została wypełniona do ostatniego miejsca, nawet stojącego. Poza uczestnikami Interdyscyplinarnych Warsztatów Artystycznych w ilości dwudziestu czterech osób na spotkanie przybyła młodzież z lokalnych szkół, wraz z gronem pedagogicznym. Były władze i mieszkańcy Strzelec Krajeńskich z wiceburmistrzem – Jerzym Jakubikiem na czele. Nie brakło przedstawicieli Strzeleckiego Ośrodka Kultury, którym przewodniczył dyrektor Eryk Szurko. Na spotkanie przybyło także liczne grono z lokalnego Uniwersytetu Trzeciego Wieku.
Całe spotkanie otworzył prezes Robotniczego Stowarzyszenia Twórców Kultury w Gorzowie Wlkp. Czesław Ganda, który po powitaniu zebranych gości, wprowadził wszystkich w dramaturgię roku 1944, aby na zakończenie wypowiedzieć wyraźnie: „Bądźmy sobą – bądźmy Polakami”. Zanim głos zabrała poetka, która swój tomik wierszy poświeciła walczącym w Powstaniu Warszawskim, wszyscy obecni na stojąco odśpiewali zagrzewającą do walki pieśń szturmową, „Warszawianka”, przy akompaniamencie muzycznym Jacka Kostyszaka.
Nastała chwila, gdy z oczu popłynęły łzy, już podczas czytania pierwszego wiersza, przez autorkę, Krystynę Woźniak. Czas głębokiej refleksji, gdy myśli nieodmiennie kierują się ku tamtym wydarzeniom. Tak było do końca. Ogromna cisza na sali. Wiersz po wierszu. Literacki spacer po miejscach, gdzie rozegrały się ważne walki, gdzie polegli żołnierze Armii Krajowej i ludność cywilna, gdzie ulicami płynęła krew, gdzie dzieci uczestniczyły w zrywie dorosłych, gdzie charyzma warszawiaków górowała ponad wszystko. Autorka choć urodzona po wojnie, rodowita warszawianka, napisała swoje wiersze w oparciu o wspomnienia rodziców, sąsiadów, znajomych, którzy uczestniczyli w powstaniu, ale także w oparciu o literackie opowiadania z tamtych lat. Nie tylko treść wierszy, ale sposób ich prezentacji wprowadzał w zadumę. W większości wiersze czytała sama autorka, ale również Marzena Szumlańska-Śron. Muzyczną oprawę całej prezentacji, z wykorzystaniem fletu, przygotował Czesław Ganda, który czytanym wierszom nadawał ton tragizmu tamtych dni, wzbudzając ogromne emocje wśród słuchaczy. Choć nikt z nas nie był uczestnikiem tych dni sprzed 80 laty, to jednak pamięć pozostanie w nas na zawsze, a tomik wierszy „Niebo pękało sierpniem” autorstwa Krystyny Woźniak będzie pomnikiem tamtych zdarzeń.
Podczas całej prezentacji na dużym ekranie, prezentowane były zdjęcia z tragicznych dni, a w trakcie czytania wierszy, uczestnicy wspólnie odśpiewali wspaniałe pieśni powstańcze: „Pałacyk Michla” i „O chłopakach z AK”, które instrumentalnie prowadził Jacek Kostyszak. Brawom na stojąco nie było końca. Kwiaty i podziękowania. Na koniec głos zabrał wiceburmistrz Miasta i Gminy Strzelec Krajeńskich Jerzy Jakubik, który podziękował autorce i organizatorom za tę wzniosłą ucztę kulturalną, a przede wszystkim duchową a na ręce którego w imieniu gorzowskich artystów Czesław Ganda przekazał prezent – obraz olejny „W parku” namalowany przez Urszulę Kołodziejczak z Gorzowa Wlkp. Po kilku wypowiedziach w tym dyrektora Strzeleckiego Ośrodka Kultury Eryka Szurko i przewodniczącego Rady Krajowej RSTK prof. Pawła Soroki, który mocno nawiązał do autentyczności zdarzeń w wierszach, uczestnicy spotkania długo jeszcze dyskutowali z autorką, posilając się kawą, herbatą oraz pysznymi wyrobami cukierniczymi przygotowanymi przez Strzelecki Ośrodek Kultury.
Po zakończeniu imprezy, mając jeszcze nieco czasu, mimo niesprzyjającej pogody, uczestnicy XXXXI Interdyscyplinarnych Warsztatów Artystycznych, wybrali się na wycieczkę wzdłuż średniowiecznych fortyfikacji miejskich w Strzelcach Krajeńskich – jednych z najlepiej zachowanych w regionie. To tam przetrwały mury długości ok. 1,7 km, okazała brama Młyńska, Baszta Więzienna i 36 Baszt łupinowych przystosowanych do ostrzału przedpola. Przewodnik ze znakomitą wiedzą historyczną, w sposób profesjonalny opowiedział zwiedzającym o fortyfikacji i jej roli dla obronności miasta. Dzięki temu wszyscy wyjechali nie tylko pod wrażeniem poezji Krystyny Woźniak ale również z dodatkowym bagażem historycznym.
Wiesław Radojewski – Lubin
zdjęcia wykonali: Krystyna Karcz, Sylwester Turski i Czesław Ganda
Jestem szczęśliwa, że mogłam być na tak wspaniałych Warsztatach.
Ich Interdyscyplinarność wyróżnia je od innych. Poznałam tam ciekawych ludzi, którzy tworzyli niepowtarzalny klimat. Takiej społeczności nie znajdzie się nigdzie.
Byłam po raz pierwszy na takim wyjeździe i cieszę się, że zostałam pozytywnie przyjęta do świata artystów; plastyków, muzyków, literatów, fotografików, filmowców i rękodzielników i że mogłam podzielić się z uczestnikami warsztatów sztuką przeze mnie tworzoną.
Wierzę, że powstaną nowe obrazy – gobeliny ponieważ otrzymuję zaproszenia na kolejne wystawy.
Tuż po IWA 12 grudnia 2024 miałam nagranie reportażu do TVP.
Jestem pod wrażeniem zdarzeń, które mnie spotykają w życiu.
Z pozdrowieniem
Grażyna Nawrocka – Będzin
zdjęcia wykonali: Krystyna Karcz, Sylwester Turski i Bolesław Polarczyk
